Γράφει η Λήδα Αναγνωστάκη
Πολλές φορές γονείς παιδιών διαφόρων ηλικιών απευθύνονται στους ειδικούς με αρκετή αγωνία για να συζητήσουν θέματα σχετικά με τη σεξουαλικότητα των παιδιών τους. Τα θέματα που φέρνουν οι γονείς τις περισσότερες φορές συνδέονται με απόλυτα αναμενόμενα αναπτυξιακά ζητήματα σχετικά με την σεξουαλικότητα. Ωστόσο, οι γονείς (γονείς που στην πλειοψηφία τους έχουν την ικανότητα να σκέφτονται, να παρατηρούν, να διαβάζουν και να ενημερώνονται) μοιάζει σε αυτό το θέμα να διστάζουν, να μπερδεύονται, ίσως και να αμφισβητούν τη γονεϊκή τους ικανότητα.
Μην με παρεξηγείτε: θεωρώ πολύ σημαντικό κάποιος γονέας (ή οποιοδήποτε άτομο), όταν αισθάνεται ότι δυσκολεύεται, να αναζητήσει τη βοήθεια των ειδικών. Επικροτώ, δε, τους γονείς που αναγνωρίζουν τις όποιες αδυναμίες τους (ή τα τυφλά σημεία τους) και επιδιώκουν να λύσουν αυτά τα θέματα ώστε να χτίσουν μία όσο το δυνατόν πιο ανέφελη σχέση με τα παιδιά τους.
Το ερώτημά, όμως, είναι άλλο: Γιατί ειδικά η σεξουαλικότητα προκαλεί τόση αγωνία στους γονείς;
Η ίδια παρατήρηση ισχύει και για τους/τις εκπαιδευτικούς. Στα πλαίσια της συνεργασίας με εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων έχει φανεί ότι τα θέματα της σεξουαλικότητας προκαλούν αναστάτωση και πολλά ερωτηματικά για το πώς θα πρέπει να τα χειριστούν. Και πάλι μιλάμε για ενημερωμένους/ες εκπαιδευτικούς, με ενσυναίσθηση και ενδιαφέρον για την εργασία τους και τη σχέση με τους/τις μαθητές/τριες τους. Πάλι λοιπόν προκύπτει το ερώτημα:
Γιατί ειδικά η σεξουαλικότητα προκαλεί τόση αγωνία στους/στις εκπαιδευτικούς;
Φαίνεται να υπάρχει κρυμμένη αγωνία των ενηλίκων: μήπως αν μιλήσω στα παιδιά τα «πονηρέψω;», μήπως είναι πολύ μικρά για τέτοιες κουβέντες; Οι ενήλικες φαίνεται «ξεχνάνε» ότι και αυτοί/ες μικροί/ες είχαν ενδιαφέρον για το γυμνό σώμα και μπορεί να είχαν παίξει και εκείνοι/ες «τον γιατρό». Αυτό το θέμα ανακινεί μέσα τους έντονα συναισθήματα ντροπής και ενοχής. Κατά συνέπεια αγωνιούν αν το ενδιαφέρον των παιδιών τους για την σεξουαλικότητα είναι «φυσιολογικό» και αν ταιριάζει με την «αγνότητα» της παιδικής ηλικίας. Πολύ συχνά, δε, αν τα παιδιά εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους για τη σεξουαλικότητα οι γονείς διακωμωδούν τα συναισθήματα των παιδιών, κρυφό- (ή να φανερό-) γελάνε μαζί τους ή αποπαίρνουν, μη δείχνοντας σεβασμό σε αυτό που αισθάνονται.
Ωστόσο, οι σεξουαλικές επιθυμίες και το σεξουαλικό ενδιαφέρον είναι πράγματα σύμφυτα με την ύπαρξη μας και απόλυτα μέσα στη ζωή. Άλλωστε η σεξουαλικότητα (μέσα στα κατάλληλα όρια και πλαίσια) μπορεί να προσφέρει μεγάλη χαρά. Δεν είναι κάτι «μιαρό», αλλά όμορφο και δημιουργικό.
Σε αυτό σημείο χρειάζεται να κάνουμε δύο απαραίτητες διευκρινίσεις ώστε αποφευχθούν παρανοήσεις:
- Οι παιδικές σεξουαλικές επιθυμίες και φαντασιώσεις δεν είναι αυτές των ενηλίκων. Τα παιδιά έχουν εντελώς άλλο τρόπο να κατανοούν τη σεξουαλικότητα. Μπορεί να έχουν την υποψία ότι κάτι συμβαίνει ανάμεσα σε ένα ερωτικό ζευγάρι (κάτι που εμπλέκει/αφορά και τα σώματα), αλλά δεν έχουν την κατανόηση και την εικόνα που εμείς οι ενήλικοι έχουμε για αυτό.
- Σε αυτό το πλαίσιο είναι κατανοητό πόσο σημαντικός είναι ο σεβασμός των ορίων των παιδιών και ότι αυτά χρειάζεται να είναι απόλυτα προστατευμένα. Η παραβίαση των ορίων και η σεξουαλική κακοποίηση είναι πολύ σοβαρά ζητήματα, στην πλειοψηφία τους προκαλούν σοβαρό ψυχικό τραυματισμό και έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη γενική ανάπτυξη των παιδιών. Ως ενήλικες χρειάζεται να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά, να σκεφτόμαστε και να επεξεργαζόμαστε τα ζητήματα που προκύπτουν, επιδιώκοντας ωστόσο να βρίσκουμε την ισορροπία ανάμεσα στο αναμενόμενο σεξουαλικό ενδιαφέρον των αναπτυσσόμενων ατόμων και την αγωνία μας να τα προστατεύσουμε.
Χρειάζεται λοιπόν να σκεφτούμε αρκετά πράγματα (και να προσπεράσουμε αρκετές αντιστάσεις) ώστε να βρούμε τον κατάλληλο τρόπο να επικοινωνήσουμε αυτά που θα θέλαμε να μάθουν τα παιδιά για τη σεξουαλικότητα. Ωστόσο, αυτό που είναι σημαντικό να έχουμε στο νου μας είναι ότι η γνώση είναι και προστασία. Αν τα παιδιά μάθουν από τους σημαντικούς ενήλικες στη ζωή τους για τη σεξουαλικότητα με τρόπο που να δείχνει ότι είναι μέρος της ζωής, τότε μπαίνει η βάση για να χτίσουν μια υγιή σεξουαλική ζωή όταν θα είναι η κατάλληλη ώρα. Αλλιώς, υπάρχει όντως ο κίνδυνος να εκτεθούν σε κινδύνους.
Μάθετε περισσότερα στο εξ αποστάσεως short seminar της Λήδας Αναγνωστάκη, στις 29/3/2023. Κάντε τη δήλωσή σας εδώ:
