Γράφει ο Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης
Κάθε χώρα μπορεί να επενδύει στο ανθρώπινο κεφάλαιο, που διαθέτει, επενδύοντας σε τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση και κατάρτιση, η έρευνα και τεχνολογία, κ,λπ Η επένδυση στη γνώση, τις δεξιότητες και δυνατότητες εκμάθησης και κατάρτισης των κατοίκων της σε όποια ηλικία και αν βρίσκονται είναι κρίσιμος παράγοντας για τη μακροχρόνια ανάπτυξή της. Η εκπαίδευση, η συνεχιζόμενη επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και εν γένει η δια βίου μάθηση, αναμφίβολα, συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση του ανθρωπίνου κεφαλαίου και για αυτό αξίζει να αναλύσουμε τι σημαίνει αυτό.
Γιατί απαιτείται επένδυση στις Δεξιότητες;
Στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, παρόλο που αμφισβητείται από πολλούς, τα στοιχεία του Προγράμματος PISA (Program for International Student Assessment) του ΟΟΣΑ είναι ενδεικτικά για τις δεξιότητες που έχουν οι έφηβοι στην Ελλάδα. Το 2018, η αξιολόγηση των δεξιοτήτων δεκαπεντάχρονων μαθητών/τριών σε τρεις τομείς (Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες και Κατανόηση Κειμένου), ανέδειξε ότι η Ελλάδα βρίσκεται πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, και στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ. Το δυσάρεστο είναι ότι τα ποσοστά μαθητών/τριών με χαμηλές επιδόσεις είναι πολύ υψηλά στην Ελλάδα σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Τα ποσοστά, επίσης, των Ελλήνων μαθητών/τριών με πολύ υψηλές επιδόσεις είναι, αντίστοιχα, πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ. Και αυτό που είναι πολύ ανησυχητικό είναι το ότι παρατηρείται ισχυρή συσχέτιση μεταξύ του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου των γονέων και των αποτελεσμάτων των μαθητών/τριών.
Στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ γνωρίζουμε καλά ότι υπάρχουν μονάδες και ομάδες αριστείας στα ελληνικά πανεπιστήμια, και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις πολύ αξιόλογες στις περισσότερο αξιόπιστες διεθνείς κατατάξεις, τα ελληνικά πανεπιστήμια δυστυχώς δεν περιλαμβάνεται στα 100 καλύτερα της Ευρώπης, αν και το ΕΚΠΑ κατέχει τουλάχιστον αξιολόγες θέσεις, οι οποίες, βέβαια, είναι κάτω από την 100η.
Στον εργασιακό χώρο, όπως είναι φυσικό, οι Έλληνες και οι Ελληνίδες, που βρίσκονται σε εργασιακή ηλικία, εμφανίζονται, επίσης, σε χαμηλές θέσεις σε διεθνείς κατατάξεις δεξιοτήτων. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Δεξιοτήτων του CEDEFOP*, η Ελλάδα καταλαμβάνει την τελευταία θέση με 17% (με μέσο όρο της ΕΕ το 66%) ως προς την αντιστοίχιση δεξιοτήτων (skills matching). Υστερεί, δηλαδή, σημαντικά τόσο ως προς την ενεργοποίηση των δεξιοτήτων (skills activation) με 45% έναντι 79% της ΕΕ όσο και ως προς την ανάπτυξη δεξιοτήτων (skills development) με 43% έναντι 76% της ΕΕ.
Είναι δεδομένο ότι τα Πανεπιστήμια όχι μόνο ερευνητικά και εκπαιδευτικά, μέσω των προγραμμάτων σπουδών τους, αλλά και με περαιτέρω δραστηριοποίησή τους μέσω του Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ. στη δια βίου μάθηση μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων.
Τις τελευταίες δεκαετίες το μερίδιο των πτυχιούχων στο σύνολο του εργατικού δυναμικού και του πληθυσμού έχει αυξηθεί σημαντικά. Η αναβάθμιση (upskilling) και η ανανέωση (reskilling) των δεξιοτήτων τους απαιτεί την επέκταση του ρόλου των πανεπιστημίων στη δια βίου μάθηση. Η τάση αυτή έχει ήδη ξεκινήσει και στη χώρα μας (E-Learning και διά ζώσης προγράμματα- η περίπτωση του Learn Inn ΕΚΠΑ είναι ένα τέτοιο πράδειγμα- κ.ά.) και αναμένεται να ενισχυθεί τα επόμενα χρόνια, ενώ υπάρχουν μεγάλα περιθώρια συνεργασίας των πανεπιστημίων με οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς, οργανισμούς και εταίρους, με όφελος για όλους.
*Αποκεντρωμένος οργανισμό; της Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης. Ιδρύθηκε το 1975 και έχει την έδρα του στην Ελλάδα από το 1995. Αποστολή του είναι να συμβάλλει στην ανάπτυξη και υλοποίηση ευρωπαϊκών πολιτικών για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ). Για την εξυπηρέτηση του σκοπού αυτού επικουρεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη μέλη της ΕΕ και τους κοινωνικούς εταίρους.
