Ακατάλληλη σεξουαλική συμπεριφορά στο πλαίσιο της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης

Γράφει ο Γεώργιος Γκόγκος
Οι όροι «προβληματική σεξουαλική συμπεριφορά» ή «ακατάλληλη σεξουαλική συμπεριφορά» χρησιμοποιούνται συχνά από εκπαιδευτικούς και ψυχολόγους όταν περιγράφουν τη σεξουαλική συμπεριφορά των παιδιών. Η σεξουαλική συμπεριφορά μεταξύ των παιδιών θεωρείται προβληματική όταν η σεξουαλική συμπεριφορά: (α) εμφανίζεται σε υψηλή συχνότητα, (β) παρεμβαίνει στην κοινωνική ή γνωστική ανάπτυξη του παιδιού, (γ) συμβαίνει με εξαναγκασμό, εκφοβισμό ή βία, (δ) συνδέεται με συναισθηματική δυσφορία, (ε) εμφανίζεται μεταξύ παιδιών σημαντικά διαφορετικών ηλικιών ή/και αναπτυξιακών ικανοτήτων· ή (στ) εμφανίζεται επανειλημμένα με μυστικότητα, μετά από παρέμβαση φροντιστών. Ωστόσο, για τους «νεαρούς», ηλικίας 10–18 ετών, χρησιμοποιείται ο όρος «σεξουαλικά καταχρηστικές συμπεριφορές» καθώς οι συμπεριφορές σε αυτό το φάσμα ποικίλλουν: υπερβολική αυτοδιέγερση, σεξουαλικές προσεγγίσεις σε ενήλικες, εμμονικό ενδιαφέρον για την πορνογραφία, σεξουαλικές προτροπές σε άλλα παιδιά. Για ορισμένους από αυτούς τους νέους, αυτά τα είναι εξαιρετικά χειριστικά και περιλαμβάνουν βία (Hall, Matthews & Pearce, 2002; Johnson, 2009).

Τα προεφηβικά παιδιά με ακατάλληλη σεξουαλική συμπεριφορά εμφανίζουν ένα ευρύ φάσμα προβληματικών σεξουαλικών συμπεριφορών που είναι πέρα από αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί φυσιολογικό για το αναπτυξιακό τους στάδιο. Όπως επισημαίνει ο Ryan (2000), ορισμένες συμπεριφορές είναι φυσιολογικές εάν επιδεικνύονται σε προεφηβικά παιδιά, αλλά ανησυχούν, αν συνεχίζονται και στην εφηβεία. Άλλες, αντίθετα, θεωρούνται ένα φυσιολογικό μέρος της ανάπτυξης των εφήβων, αλλά είναι εξαιρετικά ασυνήθιστες στα προεφηβικά παιδιά, με αποτέλεσμα να δικαιολογείται η παραπομπή για βοήθεια από ειδικούς (Hackett, 2014).

Παλαιότερα, υπήρχε η αντίληψη ότι τα παιδιά που εμπλέκονταν σε προβληματικές σεξουαλικές συμπεριφορές, ήταν ισχυρή απόδειξη ότι είχαν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση (Staiger, 2005). Ωστόσο, πρόσφατα ευρήματα δείχνουν ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι, εκτός από την σεξουαλική κακοποίηση, για να εμπλέκονται τα παιδιά σε προβληματικές σεξουαλικές συμπεριφορές (Johnson, 2005). Ερευνητικές μελέτες σχετικά με τη σεξουαλική συμπεριφορά παιδιών κάτω των 12 ετών δείχνουν ότι πολλά παιδιά με προβλήματα σεξουαλικής συμπεριφοράς δεν έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση (Drach, Wientzen & Ricci, 2001; Friedrich et al., 2001; Kendall-Tackett, Williams & Finkelhor, 1993 Silovsky & Niec, 2002).

Η προβληματική συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνει:

1. Αναπτυξιακά ασυνήθιστη και κοινωνικά απροσδόκητη συμπεριφορά
2. Συμπεριφορά χωρίς εμφανή στοιχεία θυματοποίησης
3. Τα ζητήματα συναίνεσης μπορεί να είναι ασαφή
4. Μπορεί να στερείται αμοιβαιότητα ή ίσης ισχύος
5. Μπορεί να περιλαμβάνει επίπεδα ψυχαναγκασμού

Η Καταχρηστική συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνει:

1. Πρόθεση ή αποτέλεσμα θυματοποίησης
2. Περιλαμβάνει κατάχρηση εξουσίας
3. Καταναγκασμός και βία για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης του θύματος
4. Παρεμβατική
5. Χωρίς συναίνεση ή δεν μπορεί να δοθεί ελεύθερα από το θύμα
6. Ενδέχεται να περιλαμβάνει στοιχεία εκφραστικής βίας (Hackett, 2014).