Γράφει ο Γιώργος Γκόγκος.
Η σεξουαλική εκπαίδευση και αγωγή αφορά τη σεξουαλικότητα και τις διαστάσεις της. Η εννοιολογική οριοθέτηση της σεξουαλικότητας (sexuality) είναι σύνθετη και πολυπαραγοντική, καθώς ερευνάται από διαφορετικές επιστήμες, ενώ οι εννοιολογικές προσεγγίσεις εξαρτώνται από τα ειδικά ενδιαφέροντα και τα αντικείμενα της κάθε επιστήμης. Η σεξουαλικότητα ως έννοια είναι πολυδιάστατη, πολυσήμαντη και περιλαμβάνει πολλές όψεις: φυσικές, κοινωνικές και ψυχολογικές.
Η σεξουαλικότητα ορίζεται ως ένα περίπλοκο φαινόμενο που περιλαμβάνει το φύλο, τις ταυτότητες και τους ρόλους των φύλων, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τον ερωτισμό, την ευχαρίστηση, την οικειότητα και την αναπαραγωγή. Η σεξουαλικότητα βιώνεται και εκφράζεται με σκέψεις, φαντασιώσεις, επιθυμίες, πεποιθήσεις, συμπεριφορές, αξίες, πρακτικές, ρόλους και σχέσεις. Η ανθρώπινη σεξουαλικότητα σχετίζεται με την ανατομία, τη φυσιολογία και τη βιοχημεία των συστημάτων σεξουαλικής αντίδρασης. Περιλαμβάνει τις ηθικές, πνευματικές και κοινωνικές ανησυχίες και την πολιτισμική ποικιλομορφία.
Η σεξουαλικότητα, ως έννοια πολυπαραγοντική, περιλαμβάνει περισσότερες εκφάνσεις εκτός της σεξουαλικής συμπεριφοράς. Περιλαμβάνει την αυτοεικόνα, τα συναισθήματα, τις αξίες, τις στάσεις, τις πεποιθήσεις, τις συμπεριφορές, τις σχέσεις, κ.ά. Οι απόψεις των ανθρώπων για τη σεξουαλικότητα αλλάζουν συνεχώς, ως απόρροια των αλληλεπιδράσεων, των εμπειριών και της τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης που βιώνει ένα άτομο.
Είναι γεγονός ότι η αμηχανία και η σιωπή των γονέων και των δασκάλων στη σεξουαλική εκπαίδευση και την επικοινωνία στο πλαίσιο της αποθαρρύνει τους νέους να αναζητήσουν πληροφορίες σχετικά με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία. Ως εκ τούτου, οι έφηβοι έρχονται αντιμέτωποι με μπερδεμένα, αντικρουόμενα και αρνητικά μηνύματα για τη σεξουαλικότητα στην πορεία προς την ενηλικίωση. Η σεξουαλική εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο για την ευαισθητοποίηση των παιδιών, των γονέων, των δασκάλων, της αστυνομίας και των τοπικών κοινοτήτων σχετικά με τη σημασία της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας καθώς και πιθανές λύσεις σε ζητήματα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας.
Η Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΕ) ορίζεται ως «μια διαδικασία διδασκαλίας και μάθησης που βασίζεται σε πρόγραμμα σπουδών σχετικά με τις γνωστικές, συναισθηματικές, σωματικές και κοινωνικές πτυχές της σεξουαλικότητας. Στόχος της είναι να εφοδιάσει τα παιδιά και τους νέους με γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες που θα τους ενδυναμώσουν να συνειδητοποιήσουν την υγεία, την ευημερία και την αξιοπρέπειά τους, να αναπτύξουν κοινωνικές και σεξουαλικές σχέσεις με σεβασμό.
Σύμφωνα με το Συμβούλιο Πληροφοριών και Εκπαίδευσης για τη Σεξουαλικότητα των Ηνωμένων Πολιτειών (SIECUS), τα προγράμματα για τη σεξουαλική εκπαίδευση διέπονται από τέσσερις κύριους στόχους, οι οποίοι περιλαμβάνουν: (α) την παροχή έγκυρων πληροφοριών σχετικά με την ανθρώπινη σεξουαλικότητα, (β) να υποστηρίξουν τους νέους ώστε να κατανοήσουν και να αναπτύξουν την αξία, τις στάσεις και τις γνώσεις τους σχετικά με τη σεξουαλικότητα, (γ) να βοηθήσει τους νέους να αναπτύξουν σχέσεις και διαπροσωπικές δεξιότητες και, (δ) να βοηθήσουν τους νέους να είναι υπεύθυνοι όσον αφορά τις σεξουαλικές σχέσεις. Επιπλέον, είναι απαραίτητο τα παιδιά και οι νέοι να μάθουν για τον κίνδυνο της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης, ώστε να είναι σε θέση να εντοπίζουν, να προστατεύουν τον εαυτό τους και να αποκτήσουν πρόσβαση σε διαθέσιμες πηγές υποστήριξης.
Η σεξουαλική εκπαίδευση είχε εφαρμοστεί για περισσότερες από μερικές δεκαετίες σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες και η αποτελεσματικότητα της έχει αναγνωριστεί σε πολλές έρευνες. Σε αντίθεση με το μύθο ότι η σεξουαλική εκπαίδευση θα προωθήσει τον πρώιμο σεξουαλικό πειραματισμό, διαπιστώθηκε ότι η σεξουαλική εκπαίδευση δεν επιταχύνει τη σεξουαλική δραστηριότητα, αλλά προωθεί ασφαλέστερες σεξουαλικές συμπεριφορές και καθυστερεί τη σεξουαλική έναρξη. Ακόμα, η σεξουαλική εκπαίδευση μπορεί να πραγματοποιηθεί με διαφορετικές προσεγγίσεις, με βάση τις διαφορές της εθνικής πολιτικής και του πολιτισμικού πλαισίου.
Μια ολοκληρωμένη σεξουαλική εκπαίδευση στοχεύει να εξοπλίσει τους εφήβους με τις γνώσεις, τις δεξιότητες, τις στάσεις και τις αξίες που απαιτούνται για να κάνουν συνειδητές επιλογές και να απολαύσουν τη σεξουαλικότητά τους σωματικά, συναισθηματικά, ατομικά και στις σχέσεις τους. Ενημερώνει ότι η αποχή είναι μια επιλογή για την πρόληψη της εγκυμοσύνης και των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νόσων, αλλά παρέχει επίσης μεθόδους αντισύλληψης για να βοηθήσει τους εφήβους στη λήψη αποφάσεων. Από την άλλη πλευρά, μια σεξουαλική εκπαίδευση που διδάσκει ότι η αποχή είναι η μόνη μέθοδος πρόληψης της εγκυμοσύνης και των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων βασίζεται συνήθως σε στρατηγικές φόβου, ντροπής και ενοχής για να μεγαλοποιήσει τις αρνητικές συνέπειες των σεξουαλικών συμπεριφορών, να απεικονίσει αρνητικά τους σεξουαλικά ενεργούς νέους και να εμφυσήσει την ενοχή και την ντροπή στους εφήβους για να αποτρέψει τη σεξουαλική συμπεριφορά.
