Γράφει ο Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α.
Η κανονικότητά μας έχει ακόμη μία φορά διαταραχθεί, με την πανδημία. Οι άνθρωποι, βέβαια, που πολέμησαν για την ελευθερία, που πείνασαν και εξορίστηκαν για τη δημοκρατία, χαμογελούν, όταν μιλάμε για κανονικότητα. Αναδεικνύεται, έτσι, στον σύγχρονο κόσμο μας ότι το μεγάλο ζήτημα του ανθρώπου, που προοδεύει ραγδαία, αλλά δεν μπορεί να διαχειριστεί το απλό, που είναι η προστασία της υγείας του, έως το σύνθετο, που είναι η συλλογική ευθύνη που έχει για κάθε απόφασή του, είναι η παιδεία και το νόημά της.
Ενώ έχει αναλυθεί από πολλούς επιστήμονες, το ζήτημα παραμένει, γιατί οι περισσότεροι αναγνωρίζουν στο σχολείο την αξία της παιδείας, αλλά δεν έχουν εμπειρία της εφαρμογής της. Και αυτό από νωρίς γίνεται αντιληπτό στην οικογένεια, αλλά κυρίως στο σχολείο. Η ζωή προσφέρει άλλη παιδεία σε σχέση με τα ιδεώδη της εκπαίδευσης στο σχολείο.
Η παιδεία αφορά τον όλο άνθρωπο (Bildung).
Αυτό είναι δεδομένο. Αφορά την προσωπική, πνευματική, θρησκευτική και ηθική ανάπτυξη, όπως αναπτύχθηκε στην Ευρωπαϊκή διανόηση με βάση τη σκέψη του χριστιανισμού και την πρόσληψη αυτού που οι Έλληνες αποκαλούσαν στην αρχαιότητα παιδεία. Αφορά σήμερα πια τη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη, και, από το 2001 και μετά, την ενδυνάμωση της ιδιότητας του ενεργού πολίτη.
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Bildung Network ορίζει την παιδεία ως συνδυασμό της εκπαίδευσης και της γνώσης, που είναι απαραίτητες προκειμένου να προοδεύσει κάποιος στην κοινωνία του. Και ακόμη, ως την ηθική και συναισθηματική ωριμότητα, να διακατέχεται κάποιος από ομαδικό πνεύμα, να έχει προσωπική αυτονομία και, τέλος, να γνωρίζει τις ρίζες του και να είναι σε θέση να φανταστεί το μέλλον.
Η παιδεία αλλάζει τον κόσμο.
Σε αυτό συμφωνούν ακόμη τα παιδιά μας, όταν γράφουν εκθέσεις. Αλλά ο κόσμος τους είναι πάντα διαφορετικός από αυτόν των ενηλίκων και έχει τις δικές τους χάρες και χαρές, παρόλα τα προβλήματα που ο ίδιος ο άνθρωπος δημιουργεί και τα παιδιά αναγνωρίζουν.
Θα τον καταλάβουμε με τους στίχους του (τ)ράπερ FY:
Νιώθω ότι είμ’ ο Χριστός ή ο Kanye
Έχω 30k followers, ρωτάν “πού πάμε;” (where?)
Τους λέω δεν έχω ιδέα μα αυτοί μ’ ακολουθάνε (damn)…
Πετάω σκουπίδια με σακούλες απ’ τη Louis (flex)
Δε λέω για βιβλία, ασχολούμαι με τα bookings (κλείσε)
Αυτοί είναι οι ορίζοντες που διερευνούν από νωρίς οι μαθητές και μαθήτριες. Αυτός είναι ο οικείος τους κόσμος. Αυτός που κάθε γενιά δημιουργεί και δεν μπορεί να τον παραγνωρίζει το σχολείο.
Το σχολείο προσφέρει τους πολυγραμματισμούς, τις γλώσσες που χρειάζονται, για να ερμηνεύσει ο άνθρωπος, να αποκωδικοποιήσει τον κόσμο.
Ο άνθρωπος χρειάζεται όλα τα είδη της μεταβιβάσιμης γνώσης, τη γλώσσα, τα μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες, τη χειροτεχνία, τα παραμύθια, τη φιλοσοφία, την πολιτική ιδεολογία, τη θρησκεία, την ιστορία, την ανάγνωση ενός χάρτη, τη σωματική άσκηση, την επιδιόρθωση ενός παιχνιδιού, τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας, την κράτηση ενός εισιτηρίου ηλεκτρονικά, τη μαγειρική, τι είναι σωστό να δημοσιεύεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τι όχι κ.λπ., δηλαδή όχι μόνο την επιστημονική γνώση, αλλά και την καθημερινή γνώση της ζωής.
Το σχολείο είναι και ζωή, οργανωμένη αλλά και καθημερινή. Συναναστροφές, ομάδες, παρέες, συζητήσεις, χαρές, λύπες, επιτυχίες, απογοητεύσεις. Έτσι, συμβάλλει στην ηθική και συναισθηματική ανάπτυξη.
Το σχολείο επιπλέον έχει ένταξη, όρια, ευθύνες, εξετάσεις, κοινωνικές ομάδες, πολιτισμό. Έτσι ο άνθρωπος αναπτύσσει και επεκτείνει το αίσθημα της ευθύνης και την ικανότητα να αναλάβει ευθύνη. Τέλος, είναι όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη της ανάπτυξης της δημοκρατικής ιδιότητας του πολίτη. Αυτού του πολίτη που κινητοποιείται, ενεργεί και εμπλέκεται, με κίνητρο το γενικό καλό.
Ένα τέτοιο σχολείο «καλής εκπαίδευσης», όπως την ονομάζει ο φιλόσοφος Gert Biesta, μπορεί να επιδράσει αποτελεσματικά, όσο και η δημοφιλής νεανική μουσική του FY και άλλων. Αν, δηλαδή, το σχολείο λειτουργικά μετασχηματίζει κάθε γνώση σε δράση. Αν προσφέρει εμπειρίες ζωής και ευκαιρίες μάθησης, ώστε ο μορφωμένος άνθρωπος να είναι ικανός να αναστοχαστεί τι χρειάζεται να αλλάξει, για να μεταμορφώσει τον κόσμο των 30k followers και να αποκτήσει νόημα.
Τότε υπάρχουν άπειροι λόγοι να γιορτάζουμε στο σχολείο την παιδεία. Όταν και αυτό συντελεί ώστε οι μαθητές και μαθήτριες να σκέφτονται, να αναστοχάζονται τι να αλλάξουν και να χαίρονται να δράσουν για να είναι ικανοί/ες να λένε για βιβλία και να κάνουν booking σε μία πραγματικά ευτυχισμένη ζωή.
Τα προγράμματα «Εκπαίδευση στην Εμψύχωση και Ενδυνάμωση Ομάδων», «Εκπαίδευση στη Μεντορεία» και «Βιωματική Μάθηση & Διδακτική Μεθοδολογία» του Learn Inn ΕΚΠΑ προσφέρουν πολλές ευκαιρίες εκπαίδευσης και επιμόρφωσης σε θέματα παιδείας, εκπαίδευσης, εμψύχωσης, συμβουλευτικής και βιωματικής μάθησης.
