Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΚΠΑ
Αναδεικνύεται, με τη διαταραχή της κανονικότητάς μας λόγω πανδημίας COVID-19 ότι για ακόμη μία φορά στον σύγχρονο κόσμο μας το μεγάλο ζήτημα του ανθρώπου, που προοδεύει ραγδαία και δεν μπορεί να διαχειριστεί το απλό, που είναι η προστασία της υγείας του, έως το σύνθετο, που είναι η συλλογική ευθύνη που έχει με τις αποφάσεις του, είναι η παιδεία ή μάλλον η έλλειψή της.
Αναφερόμαστε στην παιδεία ως ένα περίπλοκο φαινόμενο που αφορά τον όλο άνθρωπο.
Αφορά την προσωπική, πνευματική, θρησκευτική και ηθική ανάπτυξη, όπως κατέδειξαν στο έργο και με τη ζωή τους η τριάδα των Πατέρων της Εκκλησίας, του Βασιλείου Καισαρείας, Γρηγορίου Ναζιαζινού και Ιωάννου (Κωνσταντινουπόλεως) Χρυσοστόμου, προσλαμβάνοντας αυτό που οι Έλληνες αποκαλούσαν στην αρχαιότητα παιδεία. Αφορά αυτό που συμπληρώνει η σύγχρονη σκέψη με τη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη, και, από το 2001 και μετά, με την ενδυνάμωση της ιδιότητας του ενεργού πολίτη.
Η παιδεία κάνει τον άνθρωπο ικανό να αλλάξει τον κόσμο.
Τον κόσμο που ζουν και τους ορίζοντές του διερευνούν από νωρίς οι μαθητές και μαθήτριές μας. Είναι σίγουρα ένα δικός τους κόσμος και που φυσιολογικά κάθε γενιά δημιουργεί. Σε πολλά είναι καλύτερος από της προηγούμενης.
Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι να προσφέρει τις πολλές διαφορετικές γλώσσες που χρειάζονται, για να ερμηνεύσει, να αποκωδικοποιήσει ο νέος άνθρωπος τον κόσμο.
Για αυτό χρειάζονται όλα τα είδη της γνώσης που προσφέρονται από τα μαθήματα και την οργανωμένη και καθημερινή ζωή του σχολείου που προϋποθέτει την ένταξη. Έτσι παράγει πολιτισμό και γεννά το αίσθημα της ευθύνης για την κοινότητα, ενώ ουσιαστικά αναπτύσσει και ενδυναμώνει τη δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη.
Η γιορτή των Τριών Ιεραρχών αποτελεί την κατάλληλη ευκαιρία της εκπαίδευσης να γιορτάσει την πραγματική παιδεία.
Πρόκειται για τρεις δασκάλους και φωστήρες, κοινωνικούς αναδομιστές και επαναστάτες, θεολόγους, φιλοσόφους και επιστήμονες. Πρόκειται για παραδείγματα σύγχρονης ανάπτυξης και προσαρμογής, με το έργο τους και τη ζωή τους. Αλήθεια, έχουν πολλά να πουν στις καρδιές και τον νου του παιδιού και του/της εφήβου, με τα λόγια και τις ζωές τους, που είναι γεμάτες ανεπανάληπτα γεγονότα.
Πόσο ακόμη θα αναρωτιόμαστε γιατί στο σχολείο να γιορτάζουμε την παιδεία με αναφορά σε «Ιεράρχες», αλλά και μεγάλους – φωτισμένους «Δασκάλους», όπως η Εκκλησία τούς αποκαλεί από τον 11ο αι., όταν ο Ιωάννης Μαυρόπους επινόησε την κοινή γιορτή τους.
Μετά τη μεταπολίτευση έχουν γίνει ιστορικές, θεολογικές, παιδαγωγικές και κοινωνιολογικές μελέτες για τη σχολική γιορτή των Τριών Ιεραρχών και έχουν προκύψει ήδη προσεγγίσεις που διευρύνουν τις διαστάσεις αυτής της γιορτής της παιδείας, που η Πολιτεία θέσπισε (1841-1911), με θρησκευτικό περιεχόμενο.
Η θέσπιση της γιορτής είναι πολυπαραγοντικό ζήτημα, καθώς σχετίζεται με τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας, αλλά και Πολιτικής και Εκπαίδευσης.
Έχει ακόμη αποδειχθεί ότι απορρέει από την ίδια τη δόμηση και ανάπτυξη της ελληνικής ταυτότητας κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, κατά την οποία υιοθετείται παράλληλα και ο χριστιανικός προσδιορισμός της ταυτότητας, προφανώς, για λόγους συνοχής του πληθυσμού και ιστορικών συνθηκών και μάλιστα σε σχέση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.
Αυτά και πολλά ακόμη, όμως, δεν αλλάζουν την ουσία μίας γιορτής για την παιδεία, για έναν άνθρωπο που γνωρίζει πώς να χαίρει και να αγαλλιάζει, που έχει πρόσωπο και αυτάρκεια, έχει αίσθηση και ενσυναίσθηση, αξίες, δεξιότητες, κατανόηση και δράση, όπως τα τρία άγια πρόσωπα της Εκκλησίας που θυμάται το ελληνικό σχολείο κάθε χρόνο, τον Ιανουάριο, και γιορτάζουν λειτουργικά οι πιστοί στην Εκκλησία.
Μόνο πλούτο και κέρδος, για να κλείσουμε και με όρους αγοράς, έχει η σχολική κοινότητα από μία τέτοια γιορτή για την αξία της παιδείας και τη σύγχρονη νοηματοδότησή της.
Για θέματα παιδείας και θρησκείας, τέχνης και θεολογίας τα επιμορφωτικά προγράμματα Παιδαγωγική & Διδακτική της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης και Βυζαντινή Ζωγραφική. Η Τέχνη και η Θεολογία των Εικόνων του Learn Inn ΕΚΠΑ προσφέρουν σύγχρονες πηγές και ουσιαστική εκπαίδευση με πρόσωπο.
Ο Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης, είναι επιστημονικός υπεύθυνος του Learn Inn Ε.Κ.Π.Α. και ακαδημαϊκός υπεύθυνος του επιμορφωτικού μοριοδοτούμενου προγράμματος “Παιδαγωγική & Διδακτική Μεθοδολογία της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης”
