Το πρόγραμμα «Σχολεία για Όλους – Συμπερίληψη παιδιών προσφύγων στα ελληνικά σχολεία» του European Wergeland Centre (EWC) εφαρμόζεται στην Ελλάδα υπό την αιγίδα του ΥΠΑΙΘ από το 2019 έως το 2023. Στηρίζεται στην εφαρμοσμένη κοινωνική παιδαγωγική της συνολικής προσέγγισης του σχολείου, με σκοπό τον μετασχηματισμό και την αλλαγή ώστε να αναπτυχθούν περιβάλλοντα που είναι συμπεριληπτικά για τους μαθητές και τις μαθήτριες με προσφυγικό υπόβαθρο.
Στα τρία χρόνια του προγράμματος εφαρμόστηκε ένα σχέδιο παρέμβασης και επιμόρφωσης με δραστηριότητες και δράσεις που αφορούν την υποστήριξη αυτής της συμπεριληπτικότητας στο σχολείο. Η επιμορφωτική ομάδα του EWC (Άγγελος Βαλλιανάτος, Γκέλη Αρώνη, Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης, Ηρώ Ποταμούση) δημιουργήσε υλικό δραστηριοτήτων και δράσεων για την ευαισθητοποίηση, την προετοιμασία, τον σχεδιασμό, την υποδοχή και τελικά την συμπερίληψη των παιδιών προσφύγων στο σχολείο. Το πλήρες σώμα αυτών των δραστηριοτήτων με τις
επιμέρους δράσεις τους απαρτίζουν τις «31 Bασικές Δραστηριότητες», που με τη σειρά τους αποτελούν μέρος της καταγραφής και παρουσίασης της βιωμένης εμπειρίας όλου του προγράμματος. Αυτές διατίθενται με έγκριση του ΙΕΠ από το ΥΠΑΙΘ και φυσικά από το ΕWC.
επιμέρους δράσεις τους απαρτίζουν τις «31 Bασικές Δραστηριότητες», που με τη σειρά τους αποτελούν μέρος της καταγραφής και παρουσίασης της βιωμένης εμπειρίας όλου του προγράμματος. Αυτές διατίθενται με έγκριση του ΙΕΠ από το ΥΠΑΙΘ και φυσικά από το ΕWC.Το εγχειρίδιο, λοιπόν, περιέχει προτάσεις και δράσεις που έχουν εφαρμοστεί στην πράξη στις επιμορφώσεις του προγράμματος και στα σχολεία, Γυμνάσια και Λύκεια (65) που συνεργάστηκαν, επιμορφώθηκαν και εφάρμοσαν το σχέδιο δράσης τους για την συμπερίληψη των παιδιών προσφύγων. Περιέχει επίσης σύντομη απαραίτητη θεωρητική θεμελίωση της φιλοσοφίας που ακολουθήσαμε.
Στο πρόγραμμα «Σχολεία για Όλους» αφομοιώνει λειτουργικά τα εκπαιδευτικά εργαλεία του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Wergeland –οργανισμών που εργάζονται εδώ και πολλά χρόνια για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου– καθώς και νέα εκπαιδευτικά εργαλεία που δημιουργήσαν, τόσο η ομάδα των επιμορφωτών του EWC όσο και οι επιμορφωτές και οι επιμορφώτριες του προγράμματος, στη συνεργασία τους με τα σχολεία.
Στη βάση του προγράμματος και του εγχειριδίου είναι η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η οποία στο άρθρο 26 αναφέρει:
Η εκπαίδευση πρέπει να αποβλέπει στην πλήρη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας και στην ενίσχυση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιακών ελευθεριών. Πρέπει να προάγει την κατανόηση, την ανεκτικότητα και τη φιλία ανάμεσα σε όλα τα έθνη και σε όλες τις φυλές και τις θρησκευτικές ομάδες, και να ευνοεί την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των Ηνωμένων Εθνών για τη διατήρηση της ειρήνης.
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, στο άρθρο 2 του 1ου Πρωτοκόλλου, σημειώνει: «Κάθε πρόσωπο έχει το δικαίωμα στην εκπαίδευση και στη μόρφωση».
Οι «31 Βασικές Δραστηριότητες» χρησιμοποιούνται ακριβώς για αυτό, να αναπτύξει τη συμπερίληψη των παιδιών με προσφυγικό υπόβαθρο στο σχολείο Συμπεριληπτικό σχολείο, λοιπόν, σημαίνει σχολείο που λειτουργεί δημοκρατικά. Καθώς η δημοκρατία ως υπακοή σε διατάξεις παραμένει θεωρία, η συνολική προσέγγιση του σχολείου και η συνεργασία, την ενεργοποιούν και την εφαρμόζουν.
Με τη συνολική προσέγγιση του σχολείου, κάθε μέλος της σχολικής κοινότητας έχει έγνοια για κάθε έκφανση της λειτουργίας του: την τάξη, τους κοινόχρηστους χώρους, τη διαδρομή από και προς το σχολείο, αλλά και το μάθημα, τον χρόνο έξω από την τάξη, τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη του και τον κόσμο έξω από αυτό.
Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να καλλιε
ργηθεί η αίσθηση ότι κάθε μέλος της σχολικής κοινότητας λειτουργεί ως μέλος ενός οργανισμού, όπου οι ιδιότητές του (διευθυντής/ντρια, εκπαιδευτικός, μαθητής τρια, γονιός κ.λπ.) του δίνουν λειτουργικά χαρακτηριστικά. Η ζωή και η ευημερία του οργανισμού στηρίζονται στην αρμόδια σχέση ανάμεσά τους. Όπως ακριβώς κανείς ως άτομο δεν μπορεί να είναι πολίτης μόνος του, έτσι και η σύνδεση των μελών της σχολικής κοινωνίας υπόσχεται την υγεία της.
ργηθεί η αίσθηση ότι κάθε μέλος της σχολικής κοινότητας λειτουργεί ως μέλος ενός οργανισμού, όπου οι ιδιότητές του (διευθυντής/ντρια, εκπαιδευτικός, μαθητής τρια, γονιός κ.λπ.) του δίνουν λειτουργικά χαρακτηριστικά. Η ζωή και η ευημερία του οργανισμού στηρίζονται στην αρμόδια σχέση ανάμεσά τους. Όπως ακριβώς κανείς ως άτομο δεν μπορεί να είναι πολίτης μόνος του, έτσι και η σύνδεση των μελών της σχολικής κοινωνίας υπόσχεται την υγεία της.Για το πρόγραμμα Σχολεία για όλους – Συμπερίληψη παιδιών προσφύγων μπορείτε να μάθετε περισσότερα εδώ: https://schoolsforall.org/
Το εγχειρίδιο 31 Βασικές Δραστηριότητες μπορείτε να το αποκτήσετε πατώντας εδώ
*το παραπάνω αποτελεί διασκευασμένο κείμενο από το εγχειρίδιο 31 Βασικές Δραστηριότητες-Σχολεία Για Όλους Συμπερίληψη παιδιών προσφύγων στα ελληνικά σχολεία των Α. Βαλλιανάτου, Γ. Αρώνη, Μ. Κουκουνάρα Λιάγκη, Η. Ποταμούση. Εκδόσεις European Wergeland Centre, 2022.
