Γράφει η Ντορέττα Αστέρη, δρ. Ειδικής Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας ΕΚΠΑ, εκπαιδεύτρια Learn Inn
«Ήρθα να βοηθήσω», απάντησε με αυτοπεποίθηση ένας ψηλός γεροδεμένος φοιτητής πολιτικών επιστημών σε μια συνέντευξη για εθελοντές συνοδούς φοιτητών/φοιτητριών με αναπηρία.
«Σε τι αισθάνεσαι ικανός;» τον ρώτησε η σύμβουλος ψυχικής υγείας που διαμεσολαβούσε ως μέντορας στις υπηρεσίες αλληλο-συμβουλευτικής και επέλεγε πρόσωπα με ετοιμότητα για τη σχετική κατάρτιση και εποπτεία.
Η καλή θέληση ή η απόκριση σε μια ανάγκη μπορεί να είναι στέρεες βάσεις για το έργο της συνοδείας προσώπου που εμποδίζεται από την αναπηρία αλλά δεν αρκούν.
Η εγνωσμένη καλλιέργεια ικανοτήτων εμψύχωσης και διαμεσολάβησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναβαθμίζει το έργο της συνοδείας σε παράγοντα μετασχηματιστικής και χειραφετικής κοινωνικής απαρτίωσης.
(α) κοινωνική ενσυναίσθηση
Ο/Η ιδεώδης συνοδός είναι ένα πρόσωπο που καλλιεργεί και απολαμβάνει τον κοινωνικό δεσμό με το πρόσωπο με αναπηρία, εκφράζει αβίαστα ευγνωμοσύνη και θαυμασμό, έχει χιούμορ και μπορεί να προσφέρει στιγμές γέλιου και αυτοσαρκασμού μέσα στις δυσκολίες (1) με ενσυναίσθηση ως τον υπέρμετρο ούτως ή άλλως αγώνα ενάντια στα εμπόδια.
(β) κρίσιμες δεξιότητες για το δρόμο προς την ανεξαρτησία
Η επιδεξιότητα του/της συνοδού να αποσύρεται στο παρασκήνιο (2), οι δεξιότητες εμψύχωσης και διαμεσολάβησης (3) και η ικανότητα για αναπλαισίωση της παθητικής στάσης χρήστη υπηρεσιών, μαθημένης από τις ρουτίνες των πεπαλαιωμένων θεσμών πρόνοιας και ειδικής εκπαίδευσης πρέπει να παρέχονται ως κατάρτιση στα πρόσωπα που αναλαμβάνουν το ρόλο του/της συνοδού με σκοπό να συνοδεύσουν το πρόσωπο με αναπηρία στην απέκδυση της στάσης ανημπόριας που στοιχειώνει τη ζωή του.
(γ) ικανότητα πρεσβευτή ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Το πρόσωπο με αναπηρία δεν είναι ενεργούμενο των υπηρεσιών που παρέχουν οι συνοδοί ή οι κοινωνικές υπηρεσίες αλλά φορέας και χρήστης δικαιωμάτων. Επιπλέον, τα δικαιώματα είναι αδιαίρετα και αλληλένδετα (4) και όταν το δικαίωμα για ασφάλεια, π.χ., παραγκωνίζει το δικαίωμα για ισότιμη συμμετοχή στα κοινά ο κοινωνικός χαρακτήρας της συνοδείας είναι ελλειμματικός ως προς την επιδιωκόμενη ανθρώπινη αξιοπρέπεια και αυτοδιάθεση. Ο/Η ιδεώδης συνοδός ξέρει πώς να διευκολύνει συμπράττοντας, και όχι υποκαθιστώντας, στον καθημερινό αγώνα για απαρτίωση της πολιτειακής ιδιότητας του ανάπηρου προσώπου.
H Ντορέττα Αστέρη είναι διδάκτωρ Ειδικής Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας Ε.Κ.Π.Α., Εκπαιδεύτρια στα επιμορφωτικά προγράμματα «Εκπαίδευση στην Εμψύχωση & Ενδυνάμωση Ομάδων» και «Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση» του Learn Inn Ε.Κ.Π.Α.