Γράφει ο Ασβεστάς Αναστάσιος
Αναφερόμενοι στην ενήλικη ζωή είναι σημαντικό να στοχεύουμε και να αναμένουμε την μετάβαση στην αγορά εργασίας για τα άτομα με Δ.Α.Φ., καθώς τα περισσότερα περιβάλλοντα εργασίας παρέχουν το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο το άτομο έχει ευκαιρίες να αλληλεπιδρά με άλλους, να ακολουθεί ρουτίνες και να εκτελεί εργασίες που έχουν νόημα και ευκαιρίες για ανάπτυξη λαμβάνοντας τις κατάλληλες υποστηρίξεις, όπου κριθεί απαραίτητο (Filler & Rosenshein, 2012). Τα άτομα με αναπηρίες βιώνουν μεγαλύτερη κοινωνική απομόνωση, στίγμα και οικονομικά βάρη σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς αναπηρίες (Blustein, 2008 ; Strauser, O’Sullivan & Wong, 2010). Διαπι- στώνουμε ότι πολλοί νεαροί ενήλικες με Δ.Α.Φ. αποφοιτούν από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση χωρίς τις απαραίτητες δεξιότητες και εμπειρίες, γεγονός που συνεπάγεται δυσμενή αποτελέσματα (Kucharczyk et al., 2015) και εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα της ποιότητας της ζωής από ό,τι ο τυπικός πληθυσμός λόγω έλλειψης δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια της ημέρας (Taylor & Seltzer, 2011).
Τα ερευνητικά δεδομένα στο εξωτερικό καταδεικνύουν ότι :
α) οι νέοι με Δ.Α.Φ. είχαν χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης και μετά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε σχέση με τις άλλες ομάδες,
β) μεταξύ των νέων με Δ.Α.Φ., σχεδόν το 44 % παρακολούθησε μεν κάποιο μεταδευτεροβάθμιο πρόγραμμα (επαγγελματική εκπαίδευση ή κολέγιο δύο έως τεσσάρων ετών) κατά τα πρώτα έξι χρόνια μετά το γυμνάσιο, ωστόσο,
γ) μόνο το 55% είχε καμιά αμειβόμενη απασχόληση κατά τη διάρκεια αυτών των έξι ετών, ενώ
δ) το 35 % δεν είχε ούτε εκπαιδευτική συμμετοχή ούτε απασχόληση κατά τη διάρκεια έξι ολόκληρων ετών (Shattuck & Narendorf, 2012).
Και άλλες έρευνες στις Η.Π.Α. συνηγορούν στη δυσκολία επιτυχημένης μετάβασης στην εργασία για τα άτομα με Δ.Α.Φ, καθώς διαπιστώνουμε ότι εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά ανεργίας από τον τυπικό πληθυσμό (Baldwin, Costley, & Warren, 2014; Roux et al., 2013). Στο Ηνωμένο Βασίλειο αναφέρεται ότι 16% των ενηλίκων με Δ.Α.Φ. έχουν πλήρη απασχόληση και συνολικά 32% απασχολούνται με κάποια αμοιβή (National Autistic Society, 2016), 10% των ενηλίκων λαμβάνουν κάποια υποστήριξη στην εργασία και 53% εκφράζουν ανά- λογη επιθυμία (Bancroft et al., 2012).
Θα αναφέρουμε στο σημείο αυτό ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που έχουν ως απο- τέλεσμα τα παραπάνω ποσοστά, επισημαίνοντας ότι τα προγράμματα μετάβασης συμβάλουν θετικά, εφόσον λαμβάνονται υπόψιν ορισμένες προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα οι νέοι ενήλικες με Δ.Α.Φ. εμφανίζουν χαμηλή αυτοπεποίθηση να ζήσουν ανεξάρτητα μετά το γυμνάσιο λόγω προβλημάτων στην επίτευξη απασχόλησης αλλά και στην ολοκλήρωση της μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Gerhardt & Lainer, 2011), δεν αναμένεται να χρησιμοποιήσουν τις κοινωνικές συνδέσεις του ως μέσο για την αναζήτηση εργασίας (Baldwin, Costley, & Warren, 2014), ενώ όσοι έχουν εργαστεί έστω για μικρό διάστημα έχουν αρνητικές εργασιακές εμπειρίες, οι οποίες μπορεί να ενισχύσουν αυτή την αίσθηση χαμηλής αυτοεκτίμησης στον εργασιακό χώρο (Heslin, Bell & Fletcher, 2012). Ο κατάλληλος σχεδιασμός, λοιπόν, για τη μετάβαση μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στα αποτελέσματα του ατόμου με Δ.Α.Φ. μετά το σχολείο (Test et al., 2009) με την προϋπόθεση να συμμετέχουν ενεργά ο μαθητής (LaBarbera, 2019) και οι γονείς του σε αυτόν, καθώς οι βέλτιστες πρακτικές στο σχεδιασμό της μετάβασης τονίζουν τη συμμετοχή των μαθητών και της οικογένειας στην ανάπτυξη ενός εξατομικευμένου σχεδίου μετάβασης που εστιάζει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων των μαθητών που συνδέονται με τα επιθυμητά αποτελέσματα της ζωής και τον συντονισμό με τα «γραφεία υπηρεσιών» ενηλίκων (Alwell & Cobb, 2006; Test, Aspel, & Everson, 2006) αλλά και οι έρευνες καταδεικνύουν μεγαλύτερη ικανοποίηση των οικογενειών με τα αποτελέ- σματα της μετάβασης για τα παιδιά τους (Neece et al., 2009). Τέλος, ο σχεδιασμός της μετάβασης θα πρέπει να εστιάζει στις υπάρχουσες και μελλοντικές ανάγκες του ατόμου, λαμβάνοντας υπόψη τις ικανότητες, τις προτιμήσεις, τις δεξιότητες και τα ενδια- φέροντά του (Bross & Travers, 2017).
