Γράφει ο Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκγης
Χρειάζεται να διαλευκάνουμε κάποιους μύθους που επικρατούν σχετικά με τη δημιουργικότητα. Θα μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε κοινή βάση σκέψης και να σκοπεύσουμε αποδοτικά στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας. Η δημιουργικότητα αφορά στη γέννηση ριζοσπαστικών νέων ιδεών. Αφορά νέους τρόπους πλαισίωσης ενός προβλήματος και νέες κατευθύνσεις για την επίλυσή του. Αλλά αφορά επίσης και στη σκληρή δουλειά της τελειοποίησης αυτών των πρωτοποριακών ιδεών, του εντοπισμού σφαλμάτων και της επίλυσης προβλημάτων για να γίνουν πράξη.
Η δημιουργικότητα είναι εγκεφαλική λειτουργία και για αυτό θα αναλύσουμε όσα σήμερα γνωρίζουμε για τον εγκέφαλο και θα μας είναι χρήσιμα στη συνέχεια. Θα αναλύσουμε όσους μύθους για τον εγκέφαλο δεν χρειάζεται να λαμβάνουμε υπόψη διότι τελικά δεν ισχύουν.
Νευρομύθος 1: Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το 10% του εγκεφάλου. Ο πιο διαδεδομένος νευρομύθος είναι ότι ο άνθρωπος χρησιμοποιεί το 10% του εγκεφάλου (Organisation for Economic Co-operation and Development, 2002). Βασίζεται πιθανώς σε παραψυχολογικούς ισχυρισμούς που δεν αποδεικνύονται, σε παλαιότερες επιστημονικές κατακτήσεις του 20ου αιώνα, όταν είχε χαρτογραφηθεί ένα μόνο μέρος του ανθρωπίνου εγκεφάλου, ή σε στοιχεία που αφορούν τον εγκέφαλο και τις αναλογίες νευρώνων-νευρογλοίας ή λευκής ουσίας-φαιάς ουσίας (Lilienfeld, Lynn, Ruscio, & Beyerstein, 2011; Dündar & Gündüz, 2016). Δεν έχει επιβεβαιωθεί επιστημονικά αυτό, αφού σε ασθενείς μετά από εγκεφαλικό τραύμα ο εγκέφαλος δείχνει ότι έχει συγκεκριμένη λειτουργία σε κάθε περιοχή.
Νευρομύθος 2: Υπάρχουν κρίσιμες περίοδοι στη μάθηση του ανθρώπου. Ο όρος «κρίσιμη περίοδος» προκαλεί να πιστέψει κάποιος ότι στην ανάπτυξη του ανθρώπου υπάρχουν κρίσιμες περίοδοι μάθησης. Από τη μια, οι έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν περίοδοι στη μαθησιακή διαδικασία που θεωρούνται ευαίσθητες, από την άλλη, δεν φαίνεται αυτές να έχουν κάποια κρισιμότητα και για αυτό δεν είναι και δεν πρέπει να χαρακτηρίζονται κρίσιμες. Αντίθετα, σε αυτές τις περιόδους η μάθησημπορεί να επιτευχθεί πιο αποτελεσματικά (Dündar & Gündüz, 2016).
Νευρομύθος 3: Η κατανάλωση νερού και ζάχαρης σχετίζονται με την εγκεφαλική λειτουργία. Ο μύθος της κατανάλωσης του νερού σε σχέση με τη βέλτιστη λειτουργία του εγκεφάλου είναι αποτέλεσμα υπεργενίκευσης των ισχυρισμών κάποιων ερευνών ότιη κατανάλωση ποσότητας νερού βελτιώνει τη μαθησιακή διαδικασία (Dündar &Gündüz, 2016). Φυσικά το νερό είναι ωφέλιμο για τον οργανισμό, καθώς τονενυδατώνει. Αλλά αυτό απέχει πολύ από τον νευρομύθο ότι συμβαίνει το αντίθετο, αν το παιδί δεν πίνει νερό ή ότι θα πρέπει να ενθαρρύνεται να πίνει και έξι με οκτώ ποτήρια νερό την ημέρα, γιατί διατηρούν τον οργανισμό ενυδατωμένο και ως εκ τούτου και πιο αποτελεσματικό από έναν αφυδατωμένο και κουρασμένο οργανισμό. Τα στοιχεία, όμως, δεν δείχνουν ότι η μάθηση επηρεάζεται συγκεκριμένα από την κατανάλωση νερού. Οπωσδήποτε, όταν ο οργανισμός αποβάλλει το νερό από το σώμα περιορίζει τις λειτουργίες του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να μειώνεται η νοητική απόδοση. Αυτό, όπως, δεν σχετίζει την κατανάλωση νερού θετικά ή αρνητικά με τη βέλτιστη ή την αποδοτικότερη μάθηση (Rato, Abreu, & Castro-Caldas, 2013). Παρόμοιος είναι ο μύθος ότι μετά την κατανάλωση ζάχαρης είμαστε λιγότερο προσεκτικοί. Από το 1995 μία μετα-ανάλυση ερευνών αποδείκνυε ότι δεν σχετίζεται η κατανάλωση ζάχαρης με τη νοητική συμπεριφορά (Wolraich, Wilson, & White, 1995) ή με την προσοχή (Del-Ponte, et al., 2019).
