Μαθητές με προβλήματα όρασης στην εκπαιδευτική κοινότητα

Γράφει ο Φίλιππος Κατσούλης
Ο όρος «άτομα με σοβαρά προβλήματα όρασης» περιλαμβάνει δυο ομάδες μαθητών. Τους μαθητές που  έχουν  χαμηλή όραση, και χρησιμοποιούν για να γράφουν και να διαβάζουν το αλφάβητο των βλεπόντων και αυτούς με λίγη ή καθόλου όραση που χρησιμοποιούν το σύστημα Braille.

Τα πρώτα Προγράμματα Εκπαιδευτικής Ένταξης  στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος «HELIOS» (Λιοδάκης, 2014).

Στο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Τυφλών Καλλιθέας, εφαρμόστηκαν πιλοτικά προγράμματα συνεκπαίδευσης μαθητών με προβλήματα όρασης κατά τα σχολικά έτη 1989-90 στο 2ο Δημοτ. Σχολείο Μοσχάτου και 1991-92 στο 35ο Δημοτ. Σχολείο Πειραιά και συνεχίστηκαν για τα επόμενα είκοσι χρόνια με αμείωτο ρυθμό. Το Μοντέλο συνεκπαίδευσης ήταν «Συνδιδασκαλία δύο εκπαιδευτικών μέσα στην ίδια αίθουσα». Δηλαδή, ένα τμήμα μαθητών του Ειδ. Δημ. Σχολ. Τυφλών με το δάσκαλό τους, συνεκπαιδεύονταν μαζί με ένα τμήμα του γενικού σχολείου επίσης, με το δάσκαλό του.

Το 1994 αποτελεί χρονολογία σταθμός για την εκπαιδευτική ένταξη των μαθητών με αναπηρία. Η UNESCO με τη Διακήρυξη της Σαλαμάνκα (1994) καλεί τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών να προωθήσουν Σχέδιο Δράσης για την εκπαίδευση ατόμων με αναπηρίες ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και να υλοποιηθεί η «συμπεριληπτική εκπαίδευση» (inclusive education) και το «Σχολείο για όλους»

Ακολουθεί η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του ΟΗΕ (2007), την οποία η Ελλάδα κύρωσε με το Νόμο 4074/2012. Η αναπηρία ορίζεται ως αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης μεταξύ των προσώπων και περιβαλλοντικών και ψυχολογικών (στάσεων, συμπεριφοράς) εμποδίων. Τονίζεται ο «καθολικός σχεδιασμός» που «σημαίνει το σχεδιασμό προϊόντων, περιβαλλόντων, προγραμμάτων και υπηρεσιών που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από όλους τους ανθρώπους, στη μεγαλύτερη δυνατή έκταση, χωρίς ανάγκη προσαρμογής ή εξειδικευμένου σχεδιασμού».

Με τον νόμο 3699/2008, προωθείται η  συνεκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρία στα γενικά σχολεία μέσω του θεσμού της Παράλληλης στήριξης. Επίσης, αναγνωρίζεται η επίσημη γραφή των τυφλών μαθητών, η γραφή Braille και γίνεται αναφορά στην εφαρμογή αρχών του «σχεδιασμού για όλους».

Το ερώτημα που τίθεται είναι ποιοι είναι οι παράγοντες για την επιτυχή ένταξη των μαθητών με σοβαρά προβλήματα όρασης στο γενικό σχολείο;

Παράγοντες για μια επιτυχή εκπαιδευτική ένταξη αποτελούν:

• Το πρόγραμμα σπουδών
• Το εξατομικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης (ΕΠΕ)
• Οι εκπαιδευτικοί
• Το εκπαιδευτικό υλικό
• Υποστηρικτικές Τεχνολογίες
• Φυσική προσβασιμότητα

Η εκπαιδευτική ένταξη των μαθητών με σοβαρά προβλήματα όρασης δεν αφορά μόνο τη φυσική εγγύτητα. Πρόκειται για σκόπιμο σχεδιασμό για την επιτυχία όλων των μαθητών, μέσα από μια διεπιστημονική προσέγγιση εκπαιδευτικών, ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού και των γονέων, σε ένα προσβάσιμο εκπαιδευτικό περιβάλλον.